Maalesef aramanızla eşleşen bir sonuç bulamadık.
Medeniyetin ve Özgürlüğün Temel Kurumu: Özel Mülkiyet
Düşünce hayatımıza kendi kulvarında kayda değer katkılar yapan, entellektüel iklimimizin zenginleşmesi ve çeşitlenmesini sağlayan Muhafazakâr Düşünce dergisi, her sayısında farklı bir dosya konusuyla karşınıza çıkıyor. Bu sayının konusu mülkiyet. Mülkiyet meselesi felsefî, hukukî, iktisadî ve siyasî boyutlarıyla önemli bir mesele; tarih boyunca insanoğlunu uğraştırmış, farklı rejimlerin alameti farikası olmuş bir mesele. Sosyalist geleneğin, liberal geleneğin ve muhafazakâr geleneğin mülkiyet meselesine bakışı da, öteki pek çok konuda olduğu gibi, birbirinden farklı. Amerikan muhafazakârlığının önde gelen filozoflarından Russell Kirk, The Politics of Prudence adlı eserinde muhafazakârlığın on ilkesini sayarken, özgürlük ile mülkiyet arasındaki sıkı ilişkiye vurgu yapmaktadır. Kirk’e göre, büyük medeniyetler özel mülkiyet kurumu üzerine inşa edilmiştir. Özel mülkiyet kurumu, bireyleri sorumluluk sahibi kılmış, kişiliklerini geliştirmelerine zemin teşkil etmiş; insanlara düşünmek için zaman, eyleme geçmek için özgürlük sağlamıştır. Bununla birlikte, özel mülkiyet kurumunun beraberinde getir diği hukukî ve ahlâkî sorumlulukları da göz ardı etmemek gerekmektedir. Mülkiyet meselesi, siyaset düşüncesini öteden beri meşgul eden bir konu olmakla birlikte, son iki asırda ortaya çıkan siyasî ideolojilerde çok daha belirleyici bir önem kazanmıştır. Liberalizmin “doğal haklar” temelli özel mülkiyet yanlısı yaklaşımına karşı, yelpazenin diğer kanadında komünizmin özel mülkiyeti bir “gasp” olarak gören yaklaşımı sözkonusudur. Muhafazakârlar ise bir yandan, komünizmden farklı olarak, özel mülkiyeti kabul etmekte; diğer yandan, özel mülkiyetin “topluma karşı sorumlulukları” da beraberinde getirdiği vurgusuyla bireyci liberal yaklaşımdan ayrılmaktadırlar. Bir başka deyişle, muhafazakârlar için özel mülkiyet, bir tür “gasp” olmadığı gibi, “salt bireysel tatmin için kullanılacak bir hak” da değildir. Mülkiyet meselesini, sadece siyaset düşüncesi açısından ele almak, kuşkusuz fazlasıyla indirgemeci olur. Konunun iktisadî boyutunun yanı sıra, ahlâkî ve hukukî boyutlarının da irdelenmesi gerekmektedir. Bu arada; son dönem Türk siyasî tarihinde çok belirleyici bir rol oynamış olan mülkiyet meselesinin araştırmacılar tarafından yeterince ele alınmadığının altını çizmekte yarar vardır. Örneğin, Osmanlının yıkılış, Cumhuriyetin kuruluş aşamasında, Ermeni tehciri ve nüfus mübadelesi sırasında ve sonrasında mülkiyet ve servetin el değiştirmesi bağlamında ne tür sorunlar yaşanmıştır; bunun sonraki dönemlere ne gibi siyasî ve iktisadî etkisi olmuştur? Demokrat Parti’nin kurulmasında, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun ne derece etkisi olmuştur? 1961 Anayasası’nın mülkiyet hakkını pozitif statü hakları arasında düzenlemesi hangi siyasî tercihi yansıtmaktadır? 1982 Anayasası mülkiyet hakkını neden negatif statü hakları arasında saymaktadır? Bu sorular ve mülkiyet hakkının, bir “siyasal hukuk” metni olan Anayasa’da düzenlenme biçiminin hangi toplumsal dengelere karşılık geldiği üzerinde bugüne kadar yeterince
durulmuş değildir. Bu çerçevede Muhafazakâr Düşünce Dergisi, elinizdeki sayısını, insanın dünyaya bakışı ve yaşam tarzı üzerinde doğrudan etkisi olan mülkiyet sorunsalına ayırmak suretiyle konunun siyasî, hukukî ve ahlâkî boyutlarını yeniden tartışmaya açmaktadır. İlk makalede, Francis Canavan’ın kaleminden (C. Güngör’ün çevirisiyle), Muhafazakâr düşünce geleneğinin önde gelen düşünürü Edmund Burke’ün devlet ve mülkiyet ilişkisine bakışı ele alınmaktadır. Ardından Mustafa Acar özgürlük ve medeniyetin temel kurumu olarak özel mülkiyeti irdelemekte, özel mülkiyetin öteki faydaları yanında insanların kaynakları daha sorumlu ve etkin kullanmalarını teşvik ederek iktisadî gelişmeyi hızlandırdığını savunmaktadır. Fuat Oğuz “İnsan Olmanın Doğal Sonucu Olarak Mülkiyet Hakları” başlığını taşıyan çalışmasında mülkiyet haklarının doğası, ekonomik ve sosyal hayattaki yeri ve önemi üzerine genel bir değerlendirme yapmaktadır. Bu yazıyı, R. Nisbet’in (F. Selenli ve K. Bülbül’ün
çevirisiyle), “Mülkiyet ve Hayat” başlıklı çalışması takip etmektedir. Nisbet çalışmasında Burke, Disraeli, Lecky, Bismark, Tocqueville, Newman ve More gibi düşünür ve devlet adamlarının mülkiyet sorununa bakışını tartışmaktadır. “Amerikan Muhafazakâr Düşüncesinde Mülkiyet” makalesinde Seyit Ali Avcu Amerika’daki muhafazakâr ve libertaryan düşünürlerin mülkiyet anlayışını karşılaştırmalı bir perspektifle ortaya koymaktadır. Avcu özellikle son dönem de Amerikan siyasetinde etkili olan neo-con politikalarının klasik muhafazakâr düşünceye ne kadar zarar verdiğini özel mülkiyet üzerinden açıklamaktadır. “Mülkiyet, Hürriyet, Şahsiyet ve Bunların Mutlak’a Nisbeti” başlığını taşıyan makalesinde Ahmet Battal modern hukuk ve dini hukukta mülkiyet felsefesini ele almaktadır. Hasan Hanefi (S. Tuğral’ın çevirisiyle), “Kur’an’da Mal” başlıklı çalışmasında, dinin mal tasavvurunun kapitalist ve sosyalist gelenekten hangisine daha yakın olduğunu, ya da söz konusu dini tasavvurun, zorunlu olarak kapitalist doğrultuda iktisadî gelirlerin büyümesine ve toplumun gelişmesine imkân sağlayan özel bir tasavvur olup olmadığını tartışmaktadır. Mülkiyet meselesi bağlamında son olarak Adem Efe, II.
Meşrutiyet ve Cumhuriyet döneminin önemli simalarından biri olan Mehmed Şerefeddin (Yaltkaya)’nın, dönemin önemli yayın organları arasında yer alan Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi’nin çıkardığı Hikmet gazetesinde yayımlanmış olan “Sosyalistler ve Bizdeki Zekat” adlı makalesini değerlendirmektedir. Tuncay İmamoğlu’nun Din ve Modern Düşünce, Ahmet Özkiraz ve Abdülvahit Doğan’ın ortak çalışması Türk Siyasal Kültürü ve Demokratik Parti, Deniz Parlak’ın Uluslaşma Sürecinde Köy Enstitülerinin Yeri, nihayet Adem Palabıyık’ın “Epistemik Cemaat; Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi Kitabı Üzerine Bir Derkenar” adlı yazılarıyla dergiyi bağlıyoruz. Bu özel sayının, özel mülkiyet konusundaki tartışmalara katkı yapacağını umuyor, mülkiyet haklarının daha iyi korunduğu daha müreffeh bir Türkiye’ye hep birlikte erişmeyi diliyoruz.
Mustafa Acar
Türkiye’nin yakın tarihini şekillendiren siyasi ve entelektüel şahsiyetler içerisinde Said Halim Paşa önemli ve özel ...
Detaylar
Şair ve yazar olarak tanımlanan Sezai Karakoç 22 Ocak 1933 yılında Ergani ilçesi Diyarbakır doğumludur. Babası Yasin Bey olup 1. Dü...
Detaylar
Prof. Dr. Erol Güngör, Türk düşünce hayatının yirminci yüzyıldaki en etkili isimlerinden biridir. Bir akademisyen, ...
Detaylar
